اختلال انفجاری متناوب (IED)به زبان انگلیسی Intermittent explosive disorder که از تکرار اپیزودهای خشم تکانشی تشکیل شده است که با اتفاقی که باعث بروز آن خشم شده است، تناسب ندارد. درمان اختلال انفجاری متناوب دارای اهمیت بسیار زیادی است چرا که این فوران‌های خشم ممکن است که آسیب جسمی جبران ناپذیری به فرد مبتلا یا افراد دیگر یا حیوانات شوند. ضروری است که در اسرع وقت برای IED به دنبال درمان پزشکی باشید.
تعریف اختلال انفجاری متناوب
اختلال انفجاری متناوب (IED) یک وضعیت سلامت روانی است که با طغیان‌های مکرر خشم تکانشی همراه با پرخاشگری در فرد مبتلا دیده می‌شود. شرایطی که این افراد را تحریک کرده با میزان ناراحتی آن ها هم خوانی ندارد و معمولا بیش از اندازه بابت مسائلی که اهمیت چندانی ندارد ناراحت می شوند. ممکن است این سوال برایشان پیش بیاید که “چرا بی دلیل عصبانی می شم؟”
ویژگی افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب
افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب تحمل کمی در برابر ناامیدی و ناملایمات دارند. عموما رفتار طبیعی و مناسبی دارند، مگر این که خشم آن ها طغیان کرده باشد، که می تواند عصبانیت، مشاجره کلامی یا دعوای فیزیکی همراه با پرخاشگری باشد.
اختلال انفجاری متناوب یکی از چندین اختلالات کنترل تکانه است. تقریباً 80 درصد افراد مبتلا به IED به مشکل سلامت روان دیگری نیز مانند اختلالات اضطرابی، مبتلا هستند.
چه کسانی به اختلال انفجاری متناوب مبتلا می شوند؟
کودکان ۶ سال به بالا و بزرگسالان ممکن است به اختلال انفجاری متناوب مبتلا شوند. بزرگسالان مبتلا به IED معمولا کمتر از 40 سال سن دارند.
معمولا ابتلا به اختلال انفجاری متناوب در مردان بیش از زنان دیده می شود.
شیوع اختلال انفجاری متناوب
آمار نشان می دهد که تقریباً 1.4 تا 7 درصد از افراد به اختلال انفجاری متناوب مبتلا هستند.
نشانه ها و علائم اختلال انفجاری متناوب
مهم ترین علامت اختلال انفجاری متناوب، الگویی از فوران خشم است، که نسبت به رویدادی که باعث آن شده است خیلی شدید تر است. افراد مبتلا به IED متوجه می شوند که طغیان خشم آنها نامناسب است، اما احساس می کنند که نمی توانند اعمال خود را کنترل کنند.
طغیان های تهاجمی:
- تکانشی هستند (به این معنا که از قبل برنامه ریزی نشده اند).
- پس از تحریک شدن به سرعت اتفاق می افتد.
- ممکن است بیش از 30 دقیقه طول بکشد.
- باعث ناراحتی قابل توجهی در فرد مبتلا می شود.
نمونه هایی از نحوه بروز خشم افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب:
- بداخلاقی.
- مشاجرات کلامی، که ممکن است شامل فریاد زدن و یا حتی تهدید دیگران باشد.
- برخورد فیزیکی به دیگر افراد یا حیوانات، مانند هل دادن، سیلی زدن، مشت زدن یا آسیب رساندن به دیگران از هر طریقی.
- آسیب رساندن به وسایل، مانند پرتاب کردن یا شکستن اشیاء و کوبیدن درها.
- خشونت خانگی.
دوره های خشم در این اختلال ممکن است خفیف و یا شدید باشد. در این دوران ممکن است فرد مبتلا به خود یا دیگران صدماتی را وارد کند، در نتیجه به مراقبت پزشکی نیاز است چرا که ممکن است حتی باعث مرگ شود.
علائم فرد مبتلا به IED قبل از فوران خشم:
- خشم.
- تحریک پذیری.
- افزایش احساس تنش.
- ارتباط ضعیف.
- افزایش انرژی.
- لرزش.
- تپش قلب .
- تنگی قفسه سینه.
پس از طغیان خشم، ممکن است فرد احساس آرامش همراه با پشیمانی و خجالت داشته باشد.
دلایل اختلال انفجاری متناوب
علت اصلی این اختلال همچنان به طور دقیق مشخص نشده است، اما محققان فکر می کنند عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی در ایجاد آن می توانند نقش داشته باشند:
عوامل ژنتیکی
مطالعات نشان می دهد که 44 تا 72 درصد از افرادی که رفتار پرخاشگرانه تکانشی دارند، در خانواده آن ها نیز این رفتار ها دیده شده و بنابراین ژنتیکی اند.
عوامل بیولوژیکی
ساختار و عملکرد مغز در IED تغییر می کند. به عنوان مثال، مطالعات تصویربرداری رزونانس مغناطیسی مغز (MRI) نشان می‌دهد که بر آمیگدال (بخشی از مغز که در عملکرد عاطفی نقش دارد) تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، مطالعات نشان می دهد که سطح سروتونین (یک انتقال دهنده عصبی و هورمون ) در افراد مبتلا به IED کمتر از حد طبیعی است.
عوامل محیطی
به نظر می رسد داشتن تجربه آزار کلامی و فیزیکی در دوران کودکی و یا مشاهده آزار دیدن دیگران در دوران کودکی در ایجاد IED نقش داشته باشد. تجربه یک یا چند رویداد آسیب زا در دوران کودکی می تواند احتمال بروز این اختلال را در افراد افزایش دهد.
تشخیص اختلال انفجاری متناوب
اختلال انفجاری متناوب چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر این احساس را دارید که شما یا نزدیکانتان به اختلال انفجاری متناوب دچار هستید، توصیه اکید می شود تا قبل از این که آسیب جبران ناپذیری به خودتان یا دیگران وارد کنید به یک روانشناس مراجعه کرده و نسبت به تشخیص و درمان اختلال انفجاری متناوب اقدامات لازم را انجام دهید.
مرکز روانشاسی حس تحول واقع در تهران با دارا بودن روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی، می تواند IED را بر اساس ،معیارهای تشخیصی آن در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی، تشخیص دهد.
روانشناسان مجموعه روانشناسی حس تحول با انجام یک مصاحبه کامل و گفتگو در مورد علائم تشخیص و درمان IED را انجام می دهند.
برای تشخیص اختلال انفجاری متناوب، باید ناتوانی در کنترل تکانه های پرخاشگرانه، مطابق یکی از موارد زیر نشان داده شود:
اپیزودهای با فرکانس بالا یا شدت کم
پرخاشگری کلامی (تند مزاجی یا دعوای کلامی) یا پرخاشگری فیزیکی که به طور متوسط دو بار در هفته به مدت سه ماه اتفاق می‌افتد. که در این نوع منجر به آسیب فیزیکی به کسی یا چیزی نمی شود.
اپیزودهای کم فرکانس یا شدت بالا
آسیب رساندن به اموال و یا حمله فیزیکی به دیگران، که در یک دوره 12 ماهه رخ دهد. میزان پرخاشگری که در طول طغیان‌ها نشان داده می‌شود، باید تا حد زیادی نامتناسب با موقعیت باشد. علاوه بر این، طغیان ها از قبل برنامه ریزی شده نیستند. آنها مبتنی بر خشم هستند. درمانگر در ابتدا مطمئن خواهد شد که این طغیان‌ها به یک بیماری دیگر روانی، وضعیت پزشکی یا اختلال مصرف مواد مربوط نخواهد بود.
مدیریت و درمان اختلال انفجاری متناوب
اختلال انفجاری متناوب چگونه درمان می شود؟
درمان اختلال انفجاری متناوب معمولاً شامل روان درمانی است، که بر تغییر افکار مربوط به خشم و پرخاشگری متمرکز است. بسته به سن و علائم فرد مبتلا، درمان اختلال انفجاری متناوب ممکن است با دارو درمانی نیز همراه باشد.
روان درمانی برای درمان اختلال انفجاری متناوب
روان درمانی (گفتار درمانی) معمولاً مهم ترین راه درمان اختلال انفجاری متناوب، به ویژه درمان شناختی رفتاری (CBT) است.
CBT یک نوع درمان ساختار یافته و هدف گرا است. در این روش درمانی درمانگر یا روانشناس به شما کمک می کند تا افکار و احساسات خود را از نزدیک ببینید. شما متوجه خواهید شد که افکار شما چگونه بر اعمال شما تأثیر گذارند. از طریق CBT، می توانید افکار و رفتارهای منفی را تشخیص داده و یاد بگیرید که الگوها و عادات فکری سالم تری را در خود ایجاد کنید.
درمان شناختی رفتاری به افراد مبتلا به IED می آموزد که چگونه موقعیت های منفی را در زندگی خود مدیریت کنند و بنابراین ممکن است از تکانه های تهاجمی که می تواند باعث فوران خشم در آن ها شود جلوگیری شود.
تکنیک های CBT برای درمان اختلال انفجاری متناوب
بازسازی شناختی
در این روش درمانگر با نفوذ به ذهن فرد مبتلا فرضیات نادرست و افکار غیر مفیدی را که باعث ایجاد موقعیت های ناامید کننده در فرد می شود را اصلاح می کند.
تمرین تمدد اعصاب
تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق و آرام‌سازی پیشرونده عضلانی (انقباض و انبساط عضلانی) می‌تواند برای مدیریت و درمان اختلال انفجاری متناوب کمک کننده باشد.
آموزش مهارت های مقابله ای
در این روش درمانگر راه هایی را برای مقابله با فوران خشم به فرد پیشنهاد می کند، یکی از بهترین مهارت های مقابله پیاده رویی است.
اگر اختلال انفجاری متناوب دارید، ضروری است که به دنبال درمان حرفه ای و پزشکی باشید. در روند درمان اختلال انفجاری متناوب، انواع تکنیک های مقابله ای را یاد خواهید گرفت. که می توانند از بروز خشم جلوگیری کنند. آنها عبارتند از:
- تکنیک های آرامش بخش.
- تغییر روش فکر کردن (تجدید ساختار شناختی).
- مهارت های ارتباطی.
- یاد گرفتن تغییر محیط خود، بسیار مهم است که در صورت امکان موقعیت های استرس زا را ترک کنید.
- همچنین اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر بسیار مهم است. این مواد می توانند خطر رفتار خشونت آمیز را افزایش دهند.
پیشگیری از عود
به افراد مبتلا به IED آموزش داده می شود که با انجام تمریناتی از عود رفتار پرخاشگرانه تکانشی جلوگیری کنند.
داروها برای درمان IED
مصرف برخی از داروها آستانه خشم را افزایش می دهند، در ادامه به بررسی یکی از بهترین دارو های این اختلال خواهیم پرداخت:
فلوکستین
فلوکستین یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین است که در حال حاضر بهترین دارو برای درمان اختلال انفجاری متناوب است. سایر داروهایی که برای IED مورد مطالعه قرار گرفته اند عبارتند از:
- فنی توئین
- لیتیوم
- اکسکاربازپین
- کاربامازپین .
داروهایی مورد استفاده برای درمان اختلال انفجاری متناوب
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد روان پریشی
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد اضطراب
- تنظیم کننده های خلق و خو
جلوگیری از اختلال انفجاری متناوب
عوامل اختلال انفجاری متناوب
- سن کم
- بیکاری
- مجرد بودن
- داشتن سطح تحصیلات پایین ترنسبت به اطرافیان
- تجربه خشونت فیزیکی یا جنسی، به ویژه در دوران کودکی
- داشتن اعضای بیولوژیکی خانواده با اختلال انفجاری متناوب
ویژگی افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب
افراد مبتلا به اختلال انفجاری متناوب، رضایت از زندگی ضعیف و کیفیت زندگی پایین‌تری دارند. که می تواند تأثیر بسیار منفی بر سلامت فرد داشته باشد و می تواند منجر به مشکلات شدیدی در فرد شود.
شناخت درمانی و دارودرمانی می توانند با موفقیت IED را مدیریت کند. با این حال، طبق مطالعات، IED می تواند یک بیماری طولانی مدت باشد، که بین 12 تا 20 سال یا حتی یک عمر طول می کشد.
داشتن اختلال انفجاری متناوب احتمال ابتلا به مشکلات روانی زیر را افزایش می دهد:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال مصرف الکل
- اختلال مصرف مواد
علاوه بر این، افراد مبتلا به IED بیشتر از دیگران در معرض خطر آسیب رساندن به خود ( خودآزاری ) و خودکشی هستند. به همین دلیل، اگر احساس می کنید که شما یا یکی از اعضای خانواده دچار اختلال انفجاری متناوب هستید، ضروری است در اسرع وقت به دنبال درمان باشید.
نتیجه گیری
اختلال انفجاری متناوب (IED) یک وضعیت سلامت روان است. مانند همه شرایط سلامت روان، دریافت کمک برای درمان به محض ظاهر شدن علائم می تواند به کاهش ایجاد دیگر اختلالات در زندگی کمک کند. درمانگر می تواند طرح های درمانی را ارائه دهند که به شما در مدیریت افکار و رفتارهایتان کمک کند.
اعضای خانواده و عزیزان افراد مبتلا به IED اغلب استرس، افسردگی و انزوا را تجربه می کنند. مهم است که از سلامت روان خود مراقبت کنید و در صورت مشاهده این علائم به دنبال درمان باشید. اگر با فردی که اختلال انفجاری متناوب دارد در رابطه هستید، اقدامات لازم را برای محافظت از خود انجام دهید.
