به دنیا آوردن نوزاد تغییرات بسیاری را به دنبال دارد و این تغییرات می تواند شامل تغییر در احساسات و روحیه مادر باشد. بعضی از زنان فراز و نشیب های معمولی دوره زمانی بعد از زایمان را تجربه می کنند. عوامل بسیاری در سلامت روان بعد از زایمان نقش دارند. در طول این زمان، بزرگترین طیف تغییر، وضعیتی است که به روان پریشی بعد از زایمان یا روان پریشی زایمان و یا جنون یا سایکوز معروف می باشد. این وضعیت سبب می گردد که زن فارغ شده، علائمی را تجربه نماید که می تواند برای او وحشتناک باشد. او امکان دارد چیزهایی را ببیند و صداهایی را بشنود که حقیقت ندارند و احساس غم و اندوه شدید را تجربه نمایند. این علائم نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. بیشتر پزشکان روان پریشی بعد از زایمان را بزرگترین آثار روانی می دانند. برای همه مادران طبیعی نمی باشد که اضطراب، ترس، ناراحتی بعد از زایمان را تجربه نمایند. وقتی این علائم ادامه دار باشد، یا به افکار بالقوه خطرناک تبدیل شد، بایستی به فکر درمان بود. این روان پریشی بعد از زایمان یک بیماری روانی شدید می باشد که نحوه برخورد با نوزاد تازه به دنیا آمده را توسط مادرش تحت تاثیر قرار می دهد و حتی می تواند باعث شود که مادر به نوزاد خود صدمه وارد کند. صدمه زدن به نوزاد با افسردگی بعد از زایمان متفاوت می باشد، اگرچه امکان دارد این دو حالت با هم رخ دهند.
علائم روان پریشی بعد از زایمان
افسردگی زمانی است که فرد ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهد. مادر افسرده امکان دارد شروع به شنیدن، دیدن و یا باور کردن چیزهایی نمایند که حقیقت ندارند. این تأثیر می تواند برای مادر و نوزاد تازه متولدش خیلی خطرناک باشد. علائم روان پریشی بعد از زایمان شبیه علائم شیدایی و دوقطبی است. این بخش اغلب با ناتوانی در خواب و احساس بیقراری یا به خصوص تحریک پذیر شروع می گردد. این علائم جای خود را به علائم شدیدتری می دهد. مراقب بروز این علائم در این روان پریشی بعد از زایمان باشید:
- تغییر در اشتها یا غذا خوردن
- توهمات شنوایی (شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند، مثل پیشنهاد به مادر برای آسیب رساندن به خودش یا اینکه کودک سعی دارد او را بکشد).
- گیجی
- باورهای هذیانی که اغلب مربوط به نوزاد می باشد، مثل این که دیگران سعی می کنند به نوزاد او آسیب برسانند.
- تحریک پذیری
- افکار خودکشی یا این باور که کودک یا خانواده بدون مادر وضعیت بهتری خواهند داشت.
- افکار خودکشی
- تأثیر مسطح” یا عدم پاسخ احساسی یا حالت خالی صورت
- مشکل در خوابیدن
- تغییر سریع حالات از غم شدید به بسیار پر انرژی
- ناتوانی در پیوند با نوزاد
- مشکل در پاسخ احساسی به نوزاد
- رفتار غیر معمول و نامنظم
در شرایط شدید، یک زن مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان امکان دارد رفتارهایی از قبیل غر زدن در خود، خیره شدن به فضا، امتناع از غذا خوردن یا اظهارات به ظاهر غیر منطقی از خود بروز دهد. از هر مادری که در روزهای اول یا هفته‌های اول پس از زایمان به دلیل اختلال خلقی توسط روانشناس و پزشک ویزیت می‌شود، بایستی از او پرسید که آیا فکری در مورد آسیب رساندن به کودک، افراد دیگر یا خود داشته است یا خیر. این روان پریشی بعد از زایمان می تواند برای یک مادر شدید باشد و یا برای برخی کمتر باشه. در صورت بروز این علائم، ضروری می باشد که مادر فوراً از پزشک کمک بگیرد.
زمان روان پریشی بعد از زایمان
پاسخ کوتاه این پرسش این می باشد که در بعضی از زنان، علائم افسردگی تا دو هفته اول بعد از زایمان ادامه پیدا می‌کند؛ ولی در بعضی دیگر از مادران این علائم چندین ماه بعد از زایمان به وجود می‌آید و در صورت عدم درمان ادامه می‌یابد. در ادامه مقاله سایت روانشناسی حس تحول توضیحات بیشتری در این مورد بیان شده است.
درمان های روان پریشی بعد از زایمان
روان پریشی بعد از زایمان یک بیماری جدی پزشکی می باشد. فرد بایستی با اورژانس تماس بگیرد و یا از افراد دیگر بخواهد او را به بیمارستان برساند. معمولا، مادر حداقل چند روز در یک بیمارستان تحت درمان قرار می گیرد تا زمانی که خلق و خوی او خوب گردد و دیگر در معرض خطر صدمه زدن به نوزاد یا خود قرار نگیرد.
انواع گزینه های درمان روان پریشی بعد از زایمان
درمان در طول دوره روان پریشی شامل داروهایی برای کاهش علائم روان پریشی، تثبیت خلق و خو و کاهش افسردگی می باشد. در حالی که خود مادر احتمالا می داند که مشکلی دارد، امکان دارد مایل نباشد برای روان پریشی بعد از زایمان به دنبال کمک یا درمان باشد. به نظر می رسد زنان در مورد افکار صدمه زدن به نوزاد با هیچ کس صحبت نمی کنند. این مادران گاهی اوقات در تمرکز روی نوزاد خود تقریباً وسواسی رفتار می کنند.
زنان امکان دارد این افکار را برای خود نگه دارند زیرا می ترسند اعضای خانواده یا پزشکان، نوزاد او را از او دور کنند و این عدم تمایل به صحبت سبب می گردد که زنان مبتلا به روان پریشی بعد از زایمان احساس تنهایی کنند. در حقیقت، یکی از اولین کارهایی که بایستی هنگام درمان زنان مبتلا به روان پریشی پس از زایمان انجام دهند این است که به آنها اطلاع دهند که این افکار منفی بخشی طبیعی از بیماری آنهاست. چنانچه فردی مبتلا به روان‌پریشی بعد از زایمان می باشد، مهم است که او را فوراً به یک مرکز روان‌پزشکی ببریم و در آن دوره ارزیابی، مادر را از نوزاد جدا نماییم. این جدایی به این معنا نیست که نوزاد برای همیشه نباید برای مراقبت زیر نظر مادر قرار بگیرد. هدف این است که نوزاد و مادر را در وضعیت امن قرار دهیم و بعد مادر را ارزیابی نماییم تا بتواند درمان پزشکی مناسب را دریافت نماید.
درمان روان پریشی بعد از زایمان به صورت کلی شامل موارد زیر می باشد:
- داروهای ضد افسردگی
- درمان الکتروشوک (ECT)
- بستری شدن در بیمارستان
- داروهای ضد روان پریشی
- مشاوره با روانپزشک، روانشناس یا سایر متخصصان بهداشت روانی واجد شرایط
میزان بروز روان پریشی بعد از زایمان چقدر است؟
افسردگی بعد از زایمان به احتمال زیاد در سه ماه پس از زایمان خود را نشان میدهد (ولی می تواند در سال اول زندگی نوزاد ظاهر گردد)، یکی از نشانه های روان پریشی پس از زایمان شروع زودرس آن (معمولا در ۱ تا ۴ هفته اول پس از زایمان) می باشد.
خوراکی های مفید بعد از زایمان
رژیم مادر، بعد از زایمان، در مواردی، تفاوت‌هایی با یک خانم غیر شیرده و غیر باردار دارد و بایستی حاوی مواد زیر باشد:
پروتئین‌ها
خوراکی‌های حاوی غذاهای دریایی، حبوبات، گوشت و تخم مرغ از این دسته هستند که می‌توانند به زن فارغ شده کمک نماید تا ضعف ناشی از زایمان را برطرف نماید. میزان توصیه شده در دوران بعد از زایمان، ۵ واحد و در صورت شیردهی تا ۷ واحد از این دسته مواد غذایی لازم است.
کلسیم
نیاز یک زن بعد از زایمان تا ۱۰۰۰ میلی گرم یعنی حدود ۳ وعده لبنیات کم چرب در طول روز می باشد.
آهن
از آنجایی که آهن در تولید گلبول‌های قرمز نقش مهمی دارد، برای جبران خون از دست رفته در طول زایمان لازم می باشد ۹-۱۰ میلی‌گرم روزانه آهن را از طریق مصرف گوشت یا حبوبات تامین کنید. چنانچه گیاهخوار هستید لازم می باشد برای تامین این میزان آهن، از مکمل های مناسب با توصیه پزشک خود کمک بگیرید.
کلام آخر
عامل کلیدی در پیشگیری و درمان روان پریشی بعد از زایمان، اقدام زودهنگام می باشد. زنان امکان دارد بعد از زایمان متوجه افسردگی خود نشوند یا امکان دارد متوجه مشکلات خود شوند ولی خجالت بکشند کمک بگیرند. به همین علت خیلی مهم است که تمام تازه مادران غربالگری شوند. تشویق زنان به مخفی نکردن علائم افسردگی بعد از زایمان، بایستی اولویت اصلی در مراقبت از همه تازه مادران باشد.
