در دوران نوجوانی که نوجوان دورانی همراه با نوسانات خلقی و تغییرات هورمونی را سپری می کند، داشتن علائم آزاردهنده ADHD در نوجوانان چالش هایی را برای او و خانوده اش رقم می زند، که نیاز به صبر، درک و تعیین استراتژی های دقیق دارد. در این مقاله از سایت موسسه روانشناسی حس تحول، می آموزید که چگونه تغییرات زیست‌شناسی بر عملکردهای اجرایی، احساسات و مهارت‌های تصمیم‌گیری در نوجوان مبتلا به بیش فعالی تأثیر می‌گذارد و چگونه می‌توانید از نوجوان خود در برابر خطرات محافظت کنید. ADHD یک مشکل اراده نیست. این یک اختلال شیمیایی در پویایی مغز است.
این مقاله برای راهنمایی شما در رابطه با علائم هشدار دهنده و درمان بیش فعالی در نوجوانان است.
انواع بیش فعالی در نوجوان
- بیش فعال تکانشی
- بیش فعال ترکیبی
- بیش فعالی نقص توجه
علائم ADHD در نوجوانان
نوجوان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه، معمولاً برخی یا همه علائم زیر را بیشتر از سایر نوجوانان هم سن خود تجربه می کند:
- حواس پرتی و عدم تمرکز
- بی نظمی و فراموش کاری
- بی قراری
- افزایش هیجان و حساس به طرد شدن
- تکانشگری و قدرت تصمیم گیری ضعیف
- تمرکز ضعیف و داشتن مشکل در انجام کارها
شیوع علائم ADHD در نوجوانان
9.4 درصد از کودکان بین سنین 2 تا 17 سال مبتلا به ADHD تشخیص داده شده اند، که این آمار این اختلال را به یکی از رایج ترین بیماری های عصبی رشدی در عصر امروز تبدیل می کند. کارشناسان می گویند که 80 تا 85 درصد از نوجوانان، پیش از نوجوانی و در سن کودکی علائم بیش فعالی را تجربه می کنند و 60 درصد از کودکان مبتلا به ADHD هم دچار بیش فعالی بزرگسالی خواهند شد. تأثیر علائم ADHD ممکن است در طول زمان، با توجه به رشد مغزی فرد و چالش‌های خاصی که در مدرسه یا محل کار با آن مواجه می شود، دارای نوسان باشد.
بدتر شدن علائم ADHD در نوجوانان در دوران بلوغ
با توجه به این که دوران نوجوانی هم برای نوجوان و هم برای والدین آن ها طاقت فرسا است. حتی نوجوانی که مبتلا به انواع اختلالات روانشناسی هم نباشد، مجبور به تحمل فشار همسن و سالان خود، برآورده کردن انتظارات تحصیلی والدین و تغییرات عاطفی و فیزیکی است.
حال در نظر داشته باشید که در کنار چالش های دوران نوجوانی و بلوغ داشتن علائم بیش فعالی چقدر می تواند شرایط را برای نوجوان سخت تر کند. البته این نکته را هم بهتر است بدانیم که بلوغ می تواند علائم بیش فعالی را نیز تشدید کند.
والدینی باید به دنبال بر طرف کردن این چالش ها و درمان بیش فعالی در نوجوان خود باشند، آن ها می توانند با همکاری مسئولان مدرسه و یافتن یک درمانگر با تجربه در درمان نوجوان مبتلا به ADHD خود نقش داشته باشند. درمان به موقع بیش فعالی می تواند به نوجوانان کمک کند تا از خطرات پیامدهای منفی دور بماند یا آنها را به حداقل برساند.
ضعف در مهارت های اجرایی نوجوان مبتلا به بیش فعالی
بسیاری از مشکلات نوجوان مبتلا به بیش فعالی به دلیل تأخیرهای عصبی ایجاد می شود که به مهارت های اجرایی ضعیف مرتبط است.
مهارت های اجرایی
- عملکردهای مبتنی بر مغز که به نوجوان کمک می کند تا رفتارهای خود را کنترل کند.
- نیاز به دریافت راهنمایی را تشخیص دهد.
- اهداف خود را تعیین کند و به آن دست یابد.
- یاد بگیرد که مستقل عمل کند.
مهارت های کلیدی برای موفقیت در زندگی
ناکارآمدی در مهارت های اجرایی مانع از یادگیری مهارت های کلیدی زیر می شود که برای موفقیت در زندگی ضروری هستند:
- مهار پاسخ (توانایی در متوقف کردن یک عمل، در شرایطی که موقعیت ناگهانی پیش میاید)
- حافظه کاری
- کنترل عاطفی
- انعطاف پذیری
- توجه پایدار
- شروع به انجام کار
- برنامه ریزی/اولویت بندی، سازماندهی
- مدیریت زمان
- تعهد برای دستیابی به هدف (متعهد بودن به یک کار زمانی که “خسته کننده” یا دشوار می شود)
- فراشناخت (آگاهی و درک فرآیندهای فکری خود)
نوجوان مبتلا به بیش فعالی و مهارت های اجرایی
به طور میانگین، این مهارت های اجرایی و کلیدی تا اوایل دهه 20 برای هیچ کس به طور کامل رشد نمی کند. اما برای نوجوانان مبتلا به ADHD این مهارت های اجرایی 3 تا 5 سال دیرتر شروع به رشد می کند، بنابراین احتمال دارد نوجوان مبتلا در انجام وظایفی را که نیاز به مهارت های اجرایی دارند، با مشکل مواجه شوند.
عموما در این مواقع به نوجوانان مبتلا به ADHD به طور غیرمنصفانه ای تنبل خطاب می کنند، چرا که وجود این نقص های عصبی دیده نمی شوند و به اشتباه درک می شوند.
تشخیص علائم ADHD در نوجوانان
ADHD اغلب در دوران دبستان تشخیص داده می شود، میانگین سنی برای تشخیص این اختلال 7 سالگی است و احتمال تشخیص بیش فعالی در پسران بیشتر است. اما اگر احساس می کنید که کودک شما دارای نقص بی توجهی است، (نقص توجه اغلب در مورد دختران اتفاق می افتد).
برخی علائم نقص توجه در دختران
- در سکوت به جایی خیره می شوند.
- نمی توانند به درس توجه داشته باشند.
- اغلب کار های خود را نا تمام رها می کنند.
علائم نقص توجه ممکن است در دوران دبستان قابل تشخیص نباشد اما به تدریج در سال های نوجوانی و جوانی علائم آشکار می شود. این احتمال وجود دارد که علائم نقص توجه تا مقطع دبیرستان بدون علائم باشد و با شروع چالش های این سن علائم ظاهر شوند.
برخی از علائم نوجوانان مبتلا به ADHD ممکن است تا زمانی که از خانه و خانواده خود دور نشده اند، بروز نمی کند. تحقیقات نشان می دهد که مردان 6 برابر بیشتر از زنان در دوران کودکی و سه برابر بیشتر در دوران نوجوانی نسبت به دختران مبتلا به ADHD می باشند.
بیش فعالی در نوجوانان به ندرت با مراجعه به پزشک اطفال تشخیص داده می شود. به منظور تشخیص درست بیش فعالی در نوجوان نیاز است که اطلاعات دقیقی از والدین، معلمان و اعضای خانواده جمع آوری شود. انجام یک ارزیابی پزشکی (مثل غربالگری بینایی و شنوایی) به منظور رد کردن مشکلات احتمالی پزشکی و بررسی بیماری هایی که علائم شبیه به بیش فعالی دارند، نیاز است.
بزرگترین خطرات پیش روی نوجوانان مبتلا به ADHD
نوجوانان با توجه به شرایط سنی خود عموما تصمیمات درستی در زندگی خود نمی گیرند. با توجه به این که نوجوان مبتلا به ADHD حساس تر از یک نوجوان عادی است، این امکان برای او وجود دارد که با خطرات بیشتری مواجه شود مانند:
- مصرف مواد مخدر و اعتیاد
- روابط نا مشروع و در نهایت بارداری ناخواسته
- بیماری های قابل انتقال از راه جنسی
- موفق نبودن در مدرسه
- ترک تحصیل در مقطع دبیرستان
- استفاده های نادرست از اینترنت و رسانه های اجتماعی
- تصادف های شدید با اتومبیل یا موتور
شایع ترین و خطرناک ترین مسائل مشکل ساز برای نوجوانان مبتلا به ADHD
سوء مصرف مواد مخدر و الکل در میان نوجوانان مبتلا به ADHD
نوجوان به حس تعلق نیاز دارد و این باعث می شود که آنها در معرض خطر مصرف الکل و مواد مخدر قرار گیرند. عزت نفس پایین باعث می شود نوجوان در برابر همسالان خود توانای نه گفتن را نداشته باشد و این خود از مهم ترین عوامل اعتیاد در نوجوانان است.
دلایل اصلی مرگ و میر در نوجوانان
- تصادفات
- قتل
- خودکشی
متأسفانه، الکل بر هر یک از این دلایل تاثیر گذار است و احتمال بروز آن را تشدید می کند.
تحقیقات نشان می دهد که نوجوانان مبتلا به ADHD در مقایسه با همسالان خود لزوما از الکل بیشتر استفاده نمی کنند. با این حال، یک مطالعه نشان می دهد که 40 درصد از کودکان مبتلا به ADHD ( در مقایسه با کودکان عادی) قبل از 15 سالگی تجربه مصرف الکل را داشته اند.
علائم اعتیاد در
نوجوانان مبتلا به بیش فعالی
- تغییرات خلقی ناگهانی.
- چشم های قرمز با مردمک های گشاد شده.
- پنهان کاری و دروغگویی
تصادفات در نوجوانان مبتلا به ADHD
زمانی که نوجوان برای یادگیری رانندگی اقدام می کند، عموما والدین نگرانی های زیادی را تجربه می کنند، به خصوص زمانی که فرزند آن ها مبتلا به بیش فعالی باشد. تصادف های وسایل نقلیه موتوری علت اصلی مرگ و میر در نوجوانان است و تحقیقات نشان می دهد که عدم درمان بیش فعالی، به دلیل حواس پرتی، بی توجهی و تکانشگری توانایی رانندگی را مختل می کند و در نهایت به بروز تصادف ختم می شود.
یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که رانندگان مبتلا به ADHD نسبت به همتایان عصبی خود، 62 درصد بیشتر از تصادفات ناشی از جراحت و 109 درصد بیشتر تصادفات مرتبط با الکل داشتند.
از آنجایی که مهارت های عملکرد اجرایی و بلوغ عاطفی ممکن است در کودکان مبتلا به ADHD به طور قابل توجهی به تاخیر بیفتد، والدین باید به دقت بررسی کنند که آیا نوجوانان آنها به اندازه کافی برای رانندگی بالغ است یا خیر. در حالی که برخی از نوجوانان مبتلا به ADHD رانندگان بسیار محتاطی هستند، برخی دیگر آمادگی رانندگی ایمن را ندارند، تکانشگری و هیجان بالا ممکن است نشان دهنده این نکته باشد که کودک برای رانندگی آمادگی لازم را ندارد.
مصرف دارو های محرک در میان نوجوانان مبتلا به ADHD
انحراف دارو یک مشکل بسیار رایج در دانش آموزان و دانشجویان دبیرستان و دانشگاه است، عموما از برخی دارو های محرک برای مطالعه و یا برای ایجاد تغییراتی در وزن استفاده می کنند. 25 درصد از مصرف کنندگان دارو های محرک از دانش آموزان و 50 درصد از دانشجویان مصرف کننده مبتلا به ADHD هستند.
علائم شایع افسردگی و اضطراب در نوجوانان مبتلا به بیش فعالی موارد زیر است:
- از دست دادن علایق خود نسبت به فعالیت های معمولی
- احساس بی ارزشی یا احساس گناه
- سرزنش کردن خود نسبت به شکست های گذشته
- حساسیت شدید به شکست های معمولی در زندگی
- تغییرات در اشتها
- آسیب رساندن به خود
خطرات مربوط به دختران نوجوان مبتلا به ADHD مانند بارداری، STD و افسردگی
دختران مبتلا به ADHD ممکن است علائم بیش فعالی را کمتر نشان دهند و مشکلات و چالش های خود را درون خود بریزند عموما به تنهایی سختی می کشند و از کسی کمک نمی خواهند.
در سال‌های اولیه نوجوانی، دختران مبتلا به ADHD نسبت به همسالان خود بیشتر، مشکلات تحصیلی، رفتار پرخاشگرانه‌تر، افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر را دارند. برخی مطالعات نشان می دهد که دختران مبتلا به بیش فعالی نسبت به دخترانی که این اختلال را ندارند بیشتر در معرض خطر آسیب رساندن به خود، اختلالات خوردن، افکار خودکشی و یا حتی بارداری ناخواسته قرار دارند. این مشکلات حتی پس از استفاده از داروهای محرک هم دیده شده است اما کمتر.
ترشح هورمون‌هایی که منجر به رفتارهای پرخطر در دختران نوجوانان می‌شوند می‌توانند تأثیرات بیشتری بر دختران مبتلا به ADHD داشته باشند، که معمولاً باعث می شود بین 9 تا 11 سالگی شروع به بلوغ کرده و بین سنین 11 تا 14 سالگی پریود شوند. تغییرات هورمونی بر نحوه مصرف داروهای بیش فعالی تاثیر گذار هستند.
تا سن 20 سالگی، حدود 75 درصد از نوجوانان در آمریکا رابطه جنسی دارند. این عدد برای نوجوانان مبتلا به ADHD بیشتر است.
درمان ADHD در نوجوانان
علائم ADHD در نوجوانان با دارو، رفتار درمانی و/یا از طریق تغییر در رژیم غذایی و مکمل های غذایی درمان می شود. ورزش منظم و خواب کافی نیز در درمان بیش فعالی نوجوانان بسیار مهم است.
برنامه‌های درمانی، اغلب در سال‌های نوجوانی چالش‌برانگیزتر می‌شوند زیرا رشد فیزیکی، متابولیسم، تغییرات هورمون‌ها و تغییر مکرر برنامه‌ها بر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارند.
اگرچه درمان ADHD با دارو هنوز موثرترین راه برای دستیابی به کنترل علائم در نوجوانی است، اما این غیر عادی نیست که نوجوانان مبتلا به ADHD از مصرف داروهای خود در دوران دبیرستان امتناع کنند، ممکن است دلیل آن تلاشی ناسالم برای ایجاد استقلال در خود باشد.
تاثیرات درمان بیش فعالی در نوجوانان
گزارش‌ها نشان می‌دهند که نوجوانانی که تحت درمان قرار گرفته اند، اظهار داشته اند که داروهای محرک تا حد زیادی تأثیرات مثبتی بر توجه، رفتار و عملکرد اجتماعی آن ها ایجاد کرده است. در عین حال، کمتر از نیمی از نوجوانان می گویند که به دلیل عوارض جانبی مانند کمبود اشتها و مشکلات خواب و یا تلقین های احتمالی می خواهند به مصرف دارو ادامه ندهند.
دوز موثر دارو های محرک برای کنترل بیش فعالی
دوز موثر داروهای محرک ،مانند ویاس یا ریتالین، برای ADHD بر اساس سن، وزن یا شدت علائم تعیین نمی شود. روانپزشک با توجه به حساسیت های بدن فرد مبتلا دوز دارو را کم و زیاد کرده تا زمانی که دوز مناسب با فرد را تشخیص دهد.
عموما نوجوانان خودآگاه در مقابل هر چیزی که باعث ایجاد احساس متفاوت در آنها می شود مقاومت می کنند. مانند درمان برای بیش فعالی.
امتناع از درمان بیش فعالی نوجوان
اگر نوجوان به طور ناگهانی از درمان بیش فعالی امتناع کرد، به نگرانی ها و دلایل او گوش دهید و در مورد آن صحبت کنید، سپس با هم فکری یکدیگر برنامه ریزی انجام دهید که نتیجه بخش باشد.
نوجوان مبتلا ممکن است فراموش کند که داروی بیش فعالی خود را مصرف کند و یا ممکن است سعی کند ADHD خود را انکار کند. اگر نوجوان شما اصرار دارد که دارو های خود را برای کنترل بیش فعالی مصرف نکند، به عنوان یک دوره آزمایشی تعیین کنید که بدون مصرف دارو وظایف خود را انجام دهد و نتیجه را با یکدیگر بررسی کنید.
می توانید برای درمان بیش فعالی به موسسه حس تحول شمیرانات با وقت قبلی مراجعه بفرمایید.
