خانواده درمانی نوعی درمان است که برای کمک به مسائلی طراحی شده است که به طور خاص بر سلامت روان و عملکرد خانواده تأثیر گذار است. این روش درمانی می تواند به تک تک اعضای خانواده کمک کند تا روابط قوی تری را با یکدیگر ایجاد کنند، ارتباطات را بهبود بخشند و تعارضات درونی خانوادگی را مدیریت کنند. با بهبود نحوه تعامل و ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر، از تاثیرات خانواده درمانی می توان به ایجاد صمیمیت بیشتر در خانواده اشاره کرد.
برخی از اهداف اولیه خانواده درمانی ایجاد محیطی بهتر و آرامتر در خانه، حل مسائل خانوادگی و درک مسائل منحصر به فردی است که ممکن است یک خانواده با آن مواجه شده باشد.
انواع خانواده درمانی
خانواده درمانی انواع مختلفی دارد. چند موردی که ممکن است با آنها روبرو شوید عبارتند از:
خانواده درمانی استراتژیک
این نوع از خانواده درمانی رویکردی است که بر کمک به افراد در استفاده از نقاط قوت روابط خود برای غلبه بر مشکلات سلامت روان تمرکز دارد.
خانواده درمانی عملکردی
این یک درمان کوتاه مدت است که اغلب برای کودکانی که مشکلات بیش فعالی، خشونت یا مصرف مواد را تجربه می کنند، استفاده می شود. این روش درمانی به نوجوانان و خانواده ها کمک می کند تا در عین ایجاد اعتماد و احترام برای هر یک به دنبال راه حل باشند.
خانواده درمانی روایتی
این نوع از خانواده درمانی، اعضای خانواده را تشویق میکند که هر کدام داستان خود را تعریف کنند، تا بفهمند این تجربیات چگونه شخصیت خود را شکل میدهند و چگونه با دیگران ارتباط برقرار میکنند. با کار کردن با این روایت، فرد میتواند مشکلات را دقیق تر و جزئی تر از دریچه باریک خود ببیند.
آموزش روانی
این نوع درمان بر کمک به اعضای خانواده در درک بهتر شرایط سلامت روان متمرکز است. با دانستن بیشتر در مورد داروها، گزینه های درمانی و رویکردهای خودیاری، اعضای خانواده می توانند به عنوان یک سیستم حمایتی منسجم عمل کنند.
خانواده درمانی حمایتی
این نوع درمان بر ایجاد یک محیط امن متمرکز است که در آن اعضای خانواده می توانند آشکارا احساسات خود را به اشتراک بگذارند و از حمایت همه ی اعضای خانواده خود برخوردار شوند.
برخی از درمانگران ممکن است از نوع خاصی از خانواده درمانی استفاده کنند. در مقابل، دیگران ممکن است رویکرد التقاطی تر و چندوجهی را اتخاذ کنند که جنبه هایی از انواع مختلف درمان را متناسب با نیازهای خانواده در برمی گیرد.
انواع تکنیک های مورد استفاده در خانواده درمانی
تکنیک های مورد استفاده در خانواده درمانی معمولاً به عواملی مانند جهت گیری نظری درمانگر و نیازهای خاص خانواده بستگی دارد. برخی از روش هایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:
تکنیکهای رفتاری
این روشها اغلب بر آموزش مهارتها و آموزش روانی برای کمک به اعضای خانواده برای رسیدگی به مشکلات خاص تمرکز میکنند. برای مثال، الگوسازی و ایفای نقش ممکن است برای کمک به اعضای خانواده در حل مشکلات ارتباطی، مورد استفاده قرار گیرد.
تکنیک های روان پویایی
این روش ها شامل ارزیابی نحوه تفسیر و پاسخ هر یک از اعضای خانواده به مشکلاتی است، که با آن مواجه هستند. درمانگر با خانواده کار می کند تا بینش های عاطفی جدید را در هر یک از اعضا ایجاد کند و راه های جدیدی برای پاسخگویی موثرتر کشف کند.
تکنیکهای ساختاری
این روشها بر کمک به اعضای خانواده با مرزها و پویایی قدرت در خانواده تمرکز میکنند. چنین تکنیک هایی می تواند به خانواده ها کمک کند تا مرزهای جدیدی ایجاد کنند و روال هایی را ایجاد کنند، که با کمک آن عملکرد خانواده را بهبود می بخشد.
تکنیک های مورد استفاده در خانواده درمانی بر بهبود آگاهی عاطفی، کمک به تغییرات عمده در خانواده، کمک به افراد برای پذیرش چیزهایی که نمی توانند کنترل کنند و بهبود ارتباطات و همکاری میان اعضا، متمرکز هستند.
سایر تکنیک های خاص مورد استفاده در خانواده درمانی ممکن است شامل یادگیری تمرین همدلی ، اعتبار سنجی عاطفی ، گوش دادن تأملی، و چارچوب بندی مجدد شناختی، باشد.
خانواده درمانی چگونه می تواند کمک کننده باشد؟
خانواده درمانی می تواند به افراد با مسائل مختلف کمک کند. برخی از این موارد عبارتند از:
- مشکلات رفتاری در کودکان یا نوجوانان
- تغییرات درون خانواده
- مشکلات ارتباطی
- مرگ یکی از عزیزان
- طلاق، جدایی یا مشکلات زناشویی
- تعارضات والدین و فرزندان
- مشکلات بین خواهر و برادر
- مسائل مربوط به فرزندپروری
- رویدادهای استرس زا یا تغییرات عمده زندگی
- ضربه
- این نوع درمان همچنین می تواند مشکلات سلامت روان فردی را که می تواند کل خانواده را تحت تاثیر قرار دهد، مانند اضطراب ، بیماری مزمن، افسردگی و مصرف مواد برطرف کند.
فواید خانواده درمانی
از آنجا که این شکل از درمان بیشتر به بهبود روابط می پردازد، اعضای خانواده می توانند یاد بگیرند که چگونه افکار و نیازهای خود را بهتر به اشتراک بگذارند و تعارضات را به گونه ای حل کنند، که کمتر به روابطشان آسیب برساند.
این نوع درمان همچنین بر این تمرکز دارد که چگونه اعضای خانواده می توانند به مشکلات یک عضو خانواده رسیدگی کنند. به عنوان مثال، اگر یکی از اعضای خانواده یک بیماری روانی داشته باشد، خانواده درمانی می تواند به تغییر برخی از شرایطی که در جهت بهبود شرایط، کمک کند.
هنگامی که افراد تحت تأثیر بیماری روانی قرار می گیرند، اعضای خانواده ممکن است گاهی از نحوه کمک کردن آگاهی نداشته باشند. در نتیجه، ممکن است رفتارهایی داشته باشند که جنبه های بیماری نه تنها از بین ببرد بلکه حتی ممکن است اوضاع را بدتر هم کند. خانواده درمانی می تواند به اعضای خانواده کمک کند تا در مورد کارهایی که می توانند برای حمایت از یکی از اعضای خانواده خود که دارای اختلال روانی است و در عین حال سلامت روانی خود را حفظ کنند، بیشتر بیاموزند.
اثربخشی خانواده درمانی
تحقیقات نشان می دهد که خانواده درمانی می تواند برای اهداف مختلفی موثر باشد. برخی از شواهد حمایتی عبارتند از:
یک بررسی در سال 2018 نشان داد که خانواده درمانی می تواند در درمان مشکلات متمرکز بر بزرگسالان، از جمله اختلافات در رابطه زناشویی، اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی، روان پریشی، مسائل الکلی، و سازگاری با بیماری های فیزیکی مزمن مفید باشد.
یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که خانواده درمانی به بهبود بخش های مختلف عملکرد خانواده کمک می کند تا به نوجوانانی که مشکلات سلامت روانی را تجربه می کنند هم کمک کند.
یک بررسی در سال 2019 نشان داد که خانواده درمانی در درمان مشکلات رفتاری، مشکلات عاطفی، اختلالات خوردن ، مشکلات جسمی و بهبودی از سوء استفاده یا غفلت مؤثر است. این مطالعه همچنین نشان داد که در صورت استفاده از خانواده درمانی به طور مستقل یا به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی چندوجهی مفید است.
اما همچنان تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اینکه چگونه خانواده درمانی ممکن است مؤثرتر باشد و چگونه با سایر اشکال درمان مقایسه می شود، مورد نیاز است.
نکاتی که باید در خانواده درمانی در نظر گرفت:
از آنجایی که خانواده درمانی شامل صحبت در مورد مشکلات عاطفی و تعارضات است، می تواند دشوار و ناراحت کننده باشد. در برخی موارد، افراد ممکن است در ابتدا و قبل از شروع دوره ی بهبودی، احساس بدتری داشته باشند. مهم است که به یاد داشته باشید که یک درمانگر حرفه ای برای کمک به اعضای خانواده برای حل این تعارضات و مدیریت احساسات شدیدی که افراد ممکن است تجربه کنند وجود دارد.
در حالی که خانواده درمانی می تواند برای مسائل مختلف مفید باشد، این بدان معنا نیست که برای همه یا هر موقعیتی مناسب است. برخی از انواع دیگر درمان که ممکن است مفید نیز باشند عبارتند از درمان شناختی- رفتاری (CBT) یا روان درمانی کودک.
برای خانواده درمانی چطور باید شروع کرد؟
خانواده درمانی اغلب کوتاه مدت است، اما بسته به موقعیت و نیاز خانواده ممکن است برای یک سال یا بیشتر نیز انجام شود. در حالی که غالباً همه اعضای خانواده را درگیر می کند، ممکن است بر کسانی که مایل یا قادر به شرکت در درمان هستند نیز تمرکز کند.
در طول جلسات درمانی، درمانگر سوالاتی می پرسد تا در مورد مشکلاتی که خانواده را به سمت درمان کشانده است بیشتر بداند. آنها همچنین به سایر عوامل مؤثر در مسائل، مانند شرایط زمینه ای سلامت روان و استرس محیطی نیز توجه خواهند کرد.
اگر شما علاقه مند به امتحان خانواده درمانی هستید، بهتر است نسبت به این روش درمانی هر چه سریع ت راقدام کنید.
